Brachlewo dawniej…

Obszar wsi Brachlewo należał od 1236 r. do rodziny von Diepenau, a przed 1285 rokiem był pod wadzą Stangów. Tereny te,  doznały olbrzymich zniszczeń podczas wojen polsko-krzyżackich w XV wieku.

Nieopodal wsi znane są jeszcze dwie inne osady wymieniane w dokumentach już od XII w., są to chłopska wieś Jerzewo (Georgendorf lub Jerszewo) oraz osada Jerzewskie Pole (Jerzeweerfelde). Zakon osiedlu niemieckich kolonistów, a po 1466 roku miało miejsce silne procesy polonizacyjne.

Elżbieta z Czołpy w 1515 roku sprzedała Jerzemu Sokołowskiemu w Tychnowach i na terenie obecnego Brachlewa. Posiadłości te, były w posiadaniu szlachty polskiej, poszczególnych właścicieli Białego Dworu. Do nich też należał folwark Zajezierze (Hintersee) leżącego nad jeziorem Brachlewskim (Hintersee) - obecnie jezioro Jerzewo.

Po wykupieniu w 1777 roku dóbr Białego Dworu  przez króla Prus, na terenie tym pracował podleśniczy i rachmistrz Johann August Rachel. Od jego nazwiska wzięła się nazwa wsi Rachelshof. Leśniczówka zaś nazywała się Rachelsdorf.

Zmiana dotychczasowej nazwy Rachelshof na Brachlewo ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946r. (Monitor Polski Nr 142, poz. 262).

Już w 1788 roku istniało tu przedszkole i szkoła, w której nauczał Lindenau. Szkoła mieściła się w niskim budynku sąsiadującym obecnie od strony drogi z OEE Zielona Szkoła.

Jeszcze w czasie plebiscytu w 1920 roku oficjalnie używano nazwy Jerzewo, a nie Brachlewo. W plebiscycie tym,  głosowało 57 osób, z czego  20 osób głosowało za przynależnością do Polski, co stanowiło 35,09 % mieszkańców.

Rola wsi wzrosła po wybudowaniu drogi bitej i kolei w 1883 roku na trasie Malbork - Kwidzyn. Dworzec na stacji Brachlewo powstał w 1902 roku. Zabytkowy budynek dworca obecnie znajduje się w prywatnych rękach i przestał być używany.

W 1907 roku połączono wieś i majątek Jerzewo. Już od drugiej połowy XIX wieku istniał nad jeziorem luksusowy pensjonat i lokal rozrywkowy Johanna Karstena, który w okresie międzywojennym należał już do Abrahama Wiensa, znanego hodowcy srebrnych lisów. Nad jeziorem zbudowano też nowoczesne kąpielisko i dom zdrojowy. Piękne lasy i malownicze jezioro przyciągało chętnych do wypoczynku mieszkańców Kwidzyna i okolic.

Brachlewo było wsią uprzemysłowioną.  We wsi działała  słynna mleczarnia Leonharda Kriega, którego wytwórnia serów produkowała w czasie II wojny światowej na potrzeby niemieckiego wojska Wehrmachtu  600 – 700 cetnarów sera topionego dziennie.  Zakład zatrudniał około stu pracowników.

W Brachlewie istniał prowadzony przez Hermanna Gresch tartak.

Hermann Dembeck natomiast, prowadził  handel końmi.

Do dnia dzisiejszego w Brachlewie zachował się pomnik ku czci poległych w I wojnie światowej (1914-1918). Pomnik znajduje się koło Dworca PKP.

W latach dwudziestych XX wieku  wieś  zelektryfikowano. W tym czasie też,
w pobliżu jeziora wybudowano nową dwuklasową szkołę.

W 1928 roku Jerzewo, Jerzewskie Pole, Zajezierze, Brachlewo połączono w jedną gminę Brachlewo. W 1945 roku utworzono czteroklasową szkołę podstawową, którą kierował działacz oświatowy Franciszek  Siekierkowski wraz z żoną Ireną. 

Po okresie wojennym była to nadal ulubiona wieś wypoczynkowa i kąpieliskowa okolicznych mieszkańców miejscowości.

Brachlewo dziś...

Brachlewo to miejscowość, która pełni przede wszystkim funkcje mieszkalne i rolnicze.  Z uwagi na swe położenie, czyste powietrze, pobliskie lasy, ciszę i spokój nasza miejscowość świetnie nadaje się do zamieszkania z dala od miasta. Mieszkańcy Brachlewa utrzymują się z zarówno działalności rolniczej, jak i w okolicznych zakładach pracy. 

Naszą miejscowość zamieszkuje ok. 400 mieszkańców, z czego 379 osób posiada meldunek stały.

Oprócz działalności rolniczej mieszkańcy trudnią się również działalnością usługową. W Brachlewie funkcjonuje 28 przedsiębiorców.

Wśród walorów turystycznych znajduje się ośrodek letniego wypoczynku z polem namiotowym, campingiem, domkami letniskowymi, małą gastronomią, plażą strzeżoną, pomostami i zjeżdżalnią.

W Brachlewie znajduje się również Gospodarstwo Agroturystyczne – Szkoła Jazdy Konnej „Stajnia Brachlewo”.

W niedalekim sąsiedztwie jeziora znajduje się Ośrodek Edukacji Ekologicznej „Zielona Szkoła”, który jest wspólną inwestycją Urzędu Gminy Kwidzyn, Urzędu Miasta Kwidzyn, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Organem prowadzącym Kwidzyńskie Stowarzyszeni Oświatowe. Zielona Szkoła powstała w wyremontowanym przedwojennym budynku, w której istniała niegdyś szkoła podstawowa, a następnie świetlica wiejska. Ośrodek Edukacji Ekologicznej powstał 2 października 2000 roku.  Ośrodek odwiedzają nie tylko dzieci i młodzież z gminy i miasta Kwidzyn, ale również z całej Polski, jak i z zagranicy.

Źródła:

(red.)Kruger W., Stadt Und Kreis Marienwerder/WestpreuSen., Braunshweig 1993r

(red. )Wakara A., Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic., POJEZIERZE, Olsztyn 1992.