Historia wsi Brachlewo oraz szkoły

Historia

Obszar wsi Brachlewo, podobnie jak Tychnowy i Biały Dwór należał od 1236 roku do rodziny von Stangów. Wojny polsko - krzyżackie z XV wieku dokonały na tym terenie olbrzymich zniszczeń. W pobliżu wsi znane są jeszcze dwie inne osady wymieniane w dokumentach już od XII wieku. Chłopska wieś Jerzewo oraz osada Jerzewskie Pole (Jerzewoerfelde). Zakon osiedlał tu niemieckich kolonistów, a po 1466 roku miały miejsce silne procesy polonizacyjne Rola wsi wzrosła po wybudowaniu drogi bitej i kolei w 1883 roku na trasie Malbork - Kwidzyn. Obecny dworzec na stacji Brachlewo powstał w 1902 roku. Już od drugiej połowy XIX wieku istniał nad jeziorem luksusowy pensjonat i lokal rozrywkowy Johanna Karstena, który w okresie międzywojennym należał już do Abrahama Wiensa, znanego hodowcy srebrnych lisów. Nad jeziorem zbudowano też nowoczesne kąpielisko i dom zdrojowy, do których przyjeżdżali mieszkańcy Kwidzyna i okolic. We wsi działała mleczarnia Leonharda Kriega, którego wytwórnia serów produkowała w czasie II wojny światowej na potrzeby Wehrmachtu 600 – 700 cetnarów sera topionego dziennie. Hermann Gresch prowadził tartak, a Hermann Dembeck handel końmi. W latach dwudziestych wieś została zelektryfikowana. W tym czasie też, w pobliżu jeziora wybudowano dwuklasową szkołę. Jeszcze w czasie plebiscytu w 1920 roku oficjalnie używano nazwy Jerzewo, a nie Brachlewo. W plebiscycie tym za przynależnością do Polski głosowało 20 osób, co stanowiło 35,09 % mieszkańców. W 1928 roku Jerzewo, Jerzewskie Pole, Zajezierze i Brachlewo połączono w jedną gminę Brachlewo. Zmiana dotychczasowej nazwy Rachelshof na Brachlewo ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946r. (Monitor Polski Nr 142, poz. 262). W 1945 roku utworzono czteroklasową szkołę podstawową, którą kierował działacz oświatowy Franciszek Siekierkowski. Pierwszym sołtysem wsi został Jan Omieczyński (1945 – 1974), dawny działacz Związku Polaków w Niemczech.

01 02

Po lewej - Brachlewo z początku XX w., gospodarstwo bliżej jeziora. Po prawej - Brachlewo 1934 r. nowe gospodarstwo przy drodze.

Jezioro Jerzewo i Ośrodek Wypoczynkowy

Dawniej znajdował się tu dom zdrojowy i sanatorium

Jerzewo 1 Jerzewo 2

Jerzewo 3

Jerzewo 4 Jerzewo 5 - Karpiarnia

Zdjęcie po prawej - Karpiarnia znajdująca się w pobliskim lesie w kierunku Ryjewa. 

 Jerzewo 6 Jerzewo 7

Zdjęcie po prawej - Nieistniejące już miejsce, gdzie się odbywały wesela, potańcówki i kursy tańca.

 Jerzewo 8

Nieistniejący już lokal rozrywkowy "U Karstena" - obecnie nieczynna stacja CPN.

 

Brachlewo dziś... 

 Jerzewo 9 Jerzewo 10

Jerzewo 11 Jerzewo 12

Jerzewo 13 Jerzewo 14

 

Mapy

 Mapa 01 Mapa 02

 

Ciekawe miejsca

cm 01  cm 02

"Kersteins Etablissement Rachelshof" - Dawniej: po lewej, Obecnie: po prawej

cm 03 cm 04

Dawniej: po lewej stronie - Szkoła Podstawowa w Brachlewie, Obecnie - po prawej stronie: Ośrodek Edukacji Ekologicznej" Zielona Szkoła"

 cm 05 cm 06 cm 07

Leśniczówka - kiedyś i dziś

cm 08 cm 09 cm 10

Lecznica oraz Stacja Paliw - kiedyś i dziś

cm 11

Dawny Tartak

cm 12

Brachlewska Straż Pożarna

 cm 13 cm 14 cm 15

Stacja kolejowa - dawniej i dziś

cm 16 cm 17

cm 18 cm 19 cm 20 cm 21

Pomnik plebiscytowy postawiony w 1921 r. Była to wielka uroczystość patriotyczna. Na jego górze znajduje się orzeł szykujący się do lotu.

Dawni mieszkańcy...

 dm 01

Ślub Jana i Marii Omieczyńskich w 1922 r.

dm 02

Uczniowie nieistniejącego już miejsca, gdzie się dobywały wesela, potańcówki i kursy tańca. Palczewski.

dm 03

Pierwszy sołtys Brachlewa po II wojnie światowej - Jan Omieczyński przed swoim domem z psem na rękach. Był naczelnikiem Straży Pożarnej.

dm 04

Jan Omieczyński z rodziną i znajomymi

dm 05

Kulig z koniem

 dm 06

Szkoła i uczniowie z roku 1936

Gazety i pocztówki

gp 01 gp 02

gp 03 gp 04

 

pdf - Historia wsi i szkoły w postaci pliku .pdf do pobrania TUTAJ

Historia Brachlewa

Brachlewo dawniej…

Obszar wsi Brachlewo należał od 1236 r. do rodziny von Diepenau, a przed 1285 rokiem był pod wadzą Stangów. Tereny te,  doznały olbrzymich zniszczeń podczas wojen polsko-krzyżackich w XV wieku.

Nieopodal wsi znane są jeszcze dwie inne osady wymieniane w dokumentach już od XII w., są to chłopska wieś Jerzewo (Georgendorf lub Jerszewo) oraz osada Jerzewskie Pole (Jerzeweerfelde). Zakon osiedlu niemieckich kolonistów, a po 1466 roku miało miejsce silne procesy polonizacyjne.

Elżbieta z Czołpy w 1515 roku sprzedała Jerzemu Sokołowskiemu w Tychnowach i na terenie obecnego Brachlewa. Posiadłości te, były w posiadaniu szlachty polskiej, poszczególnych właścicieli Białego Dworu. Do nich też należał folwark Zajezierze (Hintersee) leżącego nad jeziorem Brachlewskim (Hintersee) - obecnie jezioro Jerzewo.

Po wykupieniu w 1777 roku dóbr Białego Dworu  przez króla Prus, na terenie tym pracował podleśniczy i rachmistrz Johann August Rachel. Od jego nazwiska wzięła się nazwa wsi Rachelshof. Leśniczówka zaś nazywała się Rachelsdorf.

Zmiana dotychczasowej nazwy Rachelshof na Brachlewo ustalona została Rozporządzeniem Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946r. (Monitor Polski Nr 142, poz. 262).

Już w 1788 roku istniało tu przedszkole i szkoła, w której nauczał Lindenau. Szkoła mieściła się w niskim budynku sąsiadującym obecnie od strony drogi z OEE Zielona Szkoła.

Jeszcze w czasie plebiscytu w 1920 roku oficjalnie używano nazwy Jerzewo, a nie Brachlewo. W plebiscycie tym,  głosowało 57 osób, z czego  20 osób głosowało za przynależnością do Polski, co stanowiło 35,09 % mieszkańców.

Rola wsi wzrosła po wybudowaniu drogi bitej i kolei w 1883 roku na trasie Malbork - Kwidzyn. Dworzec na stacji Brachlewo powstał w 1902 roku. Zabytkowy budynek dworca obecnie znajduje się w prywatnych rękach i przestał być używany.

W 1907 roku połączono wieś i majątek Jerzewo. Już od drugiej połowy XIX wieku istniał nad jeziorem luksusowy pensjonat i lokal rozrywkowy Johanna Karstena, który w okresie międzywojennym należał już do Abrahama Wiensa, znanego hodowcy srebrnych lisów. Nad jeziorem zbudowano też nowoczesne kąpielisko i dom zdrojowy. Piękne lasy i malownicze jezioro przyciągało chętnych do wypoczynku mieszkańców Kwidzyna i okolic.

Brachlewo było wsią uprzemysłowioną.  We wsi działała  słynna mleczarnia Leonharda Kriega, którego wytwórnia serów produkowała w czasie II wojny światowej na potrzeby niemieckiego wojska Wehrmachtu  600 – 700 cetnarów sera topionego dziennie.  Zakład zatrudniał około stu pracowników.

W Brachlewie istniał prowadzony przez Hermanna Gresch tartak.

Hermann Dembeck natomiast, prowadził  handel końmi.

Do dnia dzisiejszego w Brachlewie zachował się pomnik ku czci poległych w I wojnie światowej (1914-1918). Pomnik znajduje się koło Dworca PKP.

W latach dwudziestych XX wieku  wieś  zelektryfikowano. W tym czasie też,
w pobliżu jeziora wybudowano nową dwuklasową szkołę.

W 1928 roku Jerzewo, Jerzewskie Pole, Zajezierze, Brachlewo połączono w jedną gminę Brachlewo. W 1945 roku utworzono czteroklasową szkołę podstawową, którą kierował działacz oświatowy Franciszek  Siekierkowski wraz z żoną Ireną. 

Po okresie wojennym była to nadal ulubiona wieś wypoczynkowa i kąpieliskowa okolicznych mieszkańców miejscowości.

Brachlewo dziś...

Brachlewo to miejscowość, która pełni przede wszystkim funkcje mieszkalne i rolnicze.  Z uwagi na swe położenie, czyste powietrze, pobliskie lasy, ciszę i spokój nasza miejscowość świetnie nadaje się do zamieszkania z dala od miasta. Mieszkańcy Brachlewa utrzymują się z zarówno działalności rolniczej, jak i w okolicznych zakładach pracy. 

Naszą miejscowość zamieszkuje ok. 400 mieszkańców, z czego 379 osób posiada meldunek stały.

Oprócz działalności rolniczej mieszkańcy trudnią się również działalnością usługową. W Brachlewie funkcjonuje 28 przedsiębiorców.

Wśród walorów turystycznych znajduje się ośrodek letniego wypoczynku z polem namiotowym, campingiem, domkami letniskowymi, małą gastronomią, plażą strzeżoną, pomostami i zjeżdżalnią.

W Brachlewie znajduje się również Gospodarstwo Agroturystyczne – Szkoła Jazdy Konnej „Stajnia Brachlewo”.

W niedalekim sąsiedztwie jeziora znajduje się Ośrodek Edukacji Ekologicznej „Zielona Szkoła”, który jest wspólną inwestycją Urzędu Gminy Kwidzyn, Urzędu Miasta Kwidzyn, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Organem prowadzącym Kwidzyńskie Stowarzyszeni Oświatowe. Zielona Szkoła powstała w wyremontowanym przedwojennym budynku, w której istniała niegdyś szkoła podstawowa, a następnie świetlica wiejska. Ośrodek Edukacji Ekologicznej powstał 2 października 2000 roku.  Ośrodek odwiedzają nie tylko dzieci i młodzież z gminy i miasta Kwidzyn, ale również z całej Polski, jak i z zagranicy.

Źródła:

(red.)Kruger W., Stadt Und Kreis Marienwerder/WestpreuSen., Braunshweig 1993r

(red. )Wakara A., Kwidzyn. Z dziejów miasta i okolic., POJEZIERZE, Olsztyn 1992.